Marathi Current Affairs [मराठी चालू घडामोडी 2024-25]

Notes:
युगांडा आणि WHO ने सुदान विषाणू रोग (SVD) चा प्रादुर्भाव झाल्याचे पुष्टी केली आहे. हा इबोलाशी संबंधित विषाणूजन्य रक्तस्त्राव ताप आहे, जो सुदान विषाणूमुळे (SUDV) होतो. तो प्रथम 1976 मध्ये सुदानमध्ये ओळखला गेला. हा रोग या प्रदेशातील प्राण्यांच्या साठ्यात अस्तित्वात आहे. याचा मृत्यू दर उच्च आहे आणि तो शरीरातील द्रव किंवा दूषित पृष्ठभागाशी थेट संपर्कातून पसरतो. लक्षणे ताप, थकवा आणि घशात खवखवणे यापासून सुरू होतात, नंतर उलट्या, अतिसार, पुरळ आणि रक्तस्त्राव होतो. मान्यताप्राप्त उपचार किंवा लस नाहीत, परंतु लवकर आधारभूत काळजी घेतल्यास जिवंत राहण्याची शक्यता वाढते.

Notes:
भारताच्या द्वीपकल्पीय भागात निळ्या गालांचा मधमाशीभक्षक पक्ष्याचे पहिले प्रजननस्थळ तामिळनाडूमधील कन्याकुमारीजवळील मानकुडी मॅन्ग्रोव्हजवळ आंदिविलईच्या मीठ साठवण क्षेत्रात आढळले. हा पक्षी मधमाशीभक्षक (Meropidae) कुटुंबातील आहे आणि यापूर्वी भारतात स्थलांतरित व हिवाळी पाहुणा म्हणून ओळखला जात होता. तो उपोष्णकटिबंधीय अर्ध-वाळवंटी प्रदेशात विरळ झाडे असलेल्या ठिकाणी, विशेषतः बाभळींसारख्या झाडांमध्ये प्रजनन करतो. तो एकटा किंवा लहान वसाहतींमध्ये घरटे करतो आणि कधी कधी युरोपियन मधमाशीभक्षकांबरोबर वसाहती शेअर करतो. त्याचा प्रजनन प्रदेश नाईल डेल्टा, पाकिस्तान आणि इराणपर्यंत पसरलेला असून तो हिवाळ्यात आफ्रिकेत स्थलांतर करतो. तो जलस्रोतांच्या जवळील वालुकामय वाळवंटात प्रजनन करतो.

Notes:
आयुष मंत्रालयाने तीन प्रतिष्ठित वैद्यांना राष्ट्रीय धन्वंतरी आयुर्वेद पुरस्कार प्रदान केले. केंद्रीय मंत्री श्री. प्रतापराव जाधव यांनी 20.02.2025 रोजी मुंबई येथे हे पुरस्कार दिले. पुरस्कार विजेत्यांमध्ये नाडी वैद्य आणि लेखक वैद्य ताराचंद शर्मा, 60 वर्षांपासून द्रव्यगुण विज्ञान क्षेत्रात कार्यरत वैद्य माया राम उनियाल आणि विश्व व्याख्यानमालेचे संस्थापक वैद्य समीर गोविंद जमदग्नी यांचा समावेश आहे. प्रत्येक विजेत्याला प्रशस्तिपत्र, भगवान धन्वंतरी यांची प्रतिमा असलेली ट्रॉफी आणि ₹5 लाख रोख रक्कम देण्यात आली. हे पुरस्कार भारताच्या समग्र आरोग्यसेवा आणि पारंपरिक वैद्यकीय प्रणालीच्या जतनासाठी असलेल्या वचनबद्धतेचे प्रतीक आहेत.

Notes:
भारतीय महिला कबड्डी संघाने पाचव्यांदा आशियाई महिला कबड्डी अजिंक्यपद स्पर्धेचे विजेतेपद जिंकले. ८ मार्च २०२५ रोजी तेहरान येथे झालेल्या अंतिम सामन्यात त्यांनी इराणचा ३२-२५ असा पराभव केला. ६ वी आशियाई महिला कबड्डी अजिंक्यपद स्पर्धा ६ ते ८ मार्च २०२५ या कालावधीत तेहरान येथे झाली. इराणने यापूर्वी २००७ आणि २०१७ मध्येही या स्पर्धेचे आयोजन केले होते.

Notes:
रशियामुळे निर्माण झालेल्या सुरक्षेच्या चिंतेमुळे लिथुआनिया क्लस्टर म्युनिशन्स कन्व्हेन्शनमधून बाहेर पडले. यामुळे मानवाधिकार संघटनांकडून टीका झाली. हे कन्व्हेन्शन क्लस्टर बॉम्बचा वापर, उत्पादन, हस्तांतरण आणि साठा यावर बंदी घालते. हे 30 मे 2008 रोजी स्वीकारले गेले आणि 1 ऑगस्ट 2010 पासून लागू झाले. या करारात 112 सदस्य राष्ट्रे आहेत, तर 12 देशांनी अद्याप त्याची पुष्टी केलेली नाही. भारत, अमेरिका, रशिया, चीन, युक्रेन आणि इस्रायल यांसारख्या प्रमुख देशांनी धोरणात्मक कारणांमुळे करारावर स्वाक्षरी केलेली नाही. CCM नागरी लोकांच्या सुरक्षेसाठी कार्य करते आणि जागतिक शांतता, मानवाधिकार आणि संयुक्त राष्ट्रांच्या शाश्वत विकास उद्दिष्टांना पाठिंबा देते.

Notes:
ग्राहक हक्कांचे संरक्षण आणि संवर्धन करण्यासाठी दरवर्षी १५ मार्च रोजी जागतिक ग्राहक हक्क दिन साजरा केला जातो. १९८३ मध्ये प्रथमच हा दिवस साजरा करण्यात आला. त्याचे कारण म्हणजे १५ मार्च १९६२ रोजी राष्ट्राध्यक्ष जॉन एफ. केनेडी यांनी ग्राहक हक्कांवर दिलेले भाषण. २०२५ ची संकल्पना ‘शाश्वत जीवनशैलीकडे न्याय्य परिवर्तन’ ही आहे. यामध्ये शाश्वत पर्याय सर्वांसाठी सुलभ, परवडणारे आणि न्याय्य होण्यावर भर दिला आहे. या मोहिमेचा उद्देश ग्राहक संरक्षण बळकट करणे आणि त्यांना सक्षम बनवणे, जेणेकरून न्याय्य व शाश्वत भविष्य सुनिश्चित करता येईल.

Notes:
जपान क्युशू द्वीपावर लांब पल्ल्याच्या क्षेपणास्त्रांची तैनाती करण्याचा विचार करत आहे. जपानच्या चार प्रमुख बेटांपैकी क्युशू हे सर्वात दक्षिणेकडील आणि तिसऱ्या क्रमांकाचे मोठे बेट आहे. त्याचे क्षेत्रफळ 35,640 चौ. किमी आहे. पश्चिमेला पूर्व चीन समुद्र आणि पूर्वेला प्रशांत महासागर याने ते वेढलेले आहे. त्सुशिमा सामुद्रधुनी क्युशूला कोरियन द्वीपकल्पापासून विभक्त करते. येथे माउंट आसोसह ज्वालामुखी पर्वतरांगा आहेत, ज्यामध्ये जगातील सर्वात मोठा सक्रिय ज्वालामुखी खड्ग आहे.

Notes:
अम्मान, जॉर्डन येथे झालेल्या 2025 सीनियर आशियाई कुस्ती अजिंक्यपद स्पर्धेत सुनिल कुमारने भारतासाठी पहिले पदक जिंकले. त्याने 87 किलो ग्रीको-रोमन गटात कांस्य पदक मिळवले. सुरुवातीला त्याने ताजिकिस्तानच्या सुखरोब अब्दुलखाएववर 10-1 ने विजय मिळवला आणि नंतर चीनच्या जियाक्सिन हुआंगला 3-1 ने हरवले. मात्र, उपांत्य फेरीत त्याला इराणच्या यासिन अली याझदीकडून पराभव पत्करावा लागला. हे सुनिलचे पाचवे सीनियर आशियाई अजिंक्यपद स्पर्धेतील पदक आहे. यामध्ये 2020 मध्ये सुवर्ण, 2019 मध्ये रौप्य आणि 2022 व 2023 मध्ये कांस्य पदकांचा समावेश आहे.

Notes:
म्यानमारमधील भूकंपग्रस्तांना मदत करण्यासाठी भारत सरकारने ऑपरेशन ब्रह्म सुरू केले. २८ मार्च २०२५ रोजी म्यानमारमध्ये ७.७ तीव्रतेचा भूकंप झाला, ज्यात किमान १,००० लोक मृत्युमुखी पडले आणि १०,००० हून अधिक लोक मृत्यूमुखी पडण्याची भीती आहे, असे युनायटेड स्टेट्स जिओलॉजिकल सर्व्हेने म्हटले आहे. नेबरहुड फर्स्ट धोरण आणि मानवी मदत आणि आपत्ती निवारण चौकटीअंतर्गत, भारताने उत्तर प्रदेशातील हिंडन एअर फोर्स स्टेशनमधून दोन भारतीय हवाई दलाच्या C-130J विमानांची पाठवणी केली. भारतीय नौदलाने ५० टन मदत सामग्री घेऊन जाणारे चार जहाज तयार केले. अनेक प्रभावित क्षेत्रे जातीय सशस्त्र संघटनांच्या नियंत्रणाखाली असल्यामुळे भारत म्यानमार सरकारच्या माध्यमातून मदत कार्यांचे समन्वय साधत आहे.

Notes:
कझाकस्तानमध्ये करागांडा प्रदेशातील कुईरेक्टीकोल ठिकाणी दुर्मिळ पृथ्वी घटकांचा (REEs) मोठा साठा सापडला आहे. या साठ्याची क्षमता 10 लाख टन आहे. हे साठे जागतिक स्तरावर स्वच्छ ऊर्जा तंत्रज्ञानाला पाठिंबा देऊ शकतात. मध्य कझाकस्तानमधील करागांडा प्रदेश रुक्ष मैदानं, टेकड्या आणि हंगामी प्रवाहांसाठी ओळखला जातो. कर्कराली राष्ट्रीय उद्यान, माउंट अक्सोरन आणि बाल्काश तलाव हे येथील प्रमुख भूभाग आहेत. या प्रदेशातील प्रमुख नद्या इशिम (एसिल) आणि नुरा आहेत, ज्यांना इर्टिश-करागांडा कालव्याने समर्थन मिळते. सोव्हिएत काळात कोळसा खाणकाम आणि गुलाग छावण्यांसाठी ओळखला जाणारा हा प्रदेश अजूनही औद्योगिक आणि खनिज संपत्तीने समृद्ध आहे. दुर्मिळ पृथ्वी घटक (REEs) हे 17 समान घटक आहेत, जे इलेक्ट्रिक वाहने, पवनचक्क्या, स्मार्टफोन, लेसर आणि संरक्षण तंत्रज्ञानात वापरले जातात.