Marathi Current Affairs [मराठी चालू घडामोडी 2024-25]

Notes:
परशुराम कुंड मेळा अरुणाचल प्रदेशात सुरू झाला आहे. परशुराम कुंड हे ब्रह्मपुत्र पठारावर लोईत नदीजवळील हिंदू तीर्थक्षेत्र आहे. हा मेळा “ईशान्येचा कुंभ” म्हणून ओळखला जातो आणि भारत व विदेशातील हजारो भक्तांना आकर्षित करतो.

Notes:
लोकसभा निवडणुका 2024 दरम्यान मतदार जागृती अभियानासाठी दूरदर्शनला पुरस्कार मिळाला. त्यांच्या विशेष मालिकेसाठी इलेक्ट्रॉनिक मीडिया श्रेणीत “चुनाव का पर्व देश का गर्व” साठी हा सन्मान मिळाला. या उपक्रमामुळे पहिल्यांदाच मतदान करणाऱ्या नागरिकांना शिक्षण मिळाले आणि भारताच्या लोकशाही प्रक्रियेला बळकटी मिळाली. राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांनी 2025 च्या प्रजासत्ताक दिनी दूरदर्शनच्या महासंचालक कंचन प्रसाद यांना हा पुरस्कार प्रदान केला. भारतातील जबाबदार मीडिया पोहोचविण्यातील दूरदर्शनच्या योगदानाची ही ओळख आहे.

Notes:
भारत-अमेरिका संरक्षण करारांतर्गत स्ट्रायकर पायदळ संग्राम वाहनांचे सह-उत्पादन होणार आहे. जनरल डायनॅमिक्स लँड सिस्टिम्स (GDLS) यांनी अमेरिकन सैन्यासाठी विकसित केलेले स्ट्रायकर हे आठ चाकांचे संग्राम वाहन आहे. 1980 च्या दशकानंतर अमेरिकन सैन्यात समाविष्ट झालेले हे पहिले नवीन सैन्य वाहन होते. स्ट्रायकर कुटुंबात पायदळ वाहक, मोबाइल गन सिस्टम आणि वैद्यकीय निकासी वाहनांसारख्या विविध प्रकारांचा समावेश आहे. शहरी युद्धांमध्ये वेग आणि लवचिकतेसाठी हे ओळखले जाते. या वाहनाची श्रेणी 483 किमी असून, 100 किमी/तास वेग आहे आणि हे C-17 आणि C-130 विमानांनी हवाई वाहतूक करण्यायोग्य आहे.

Notes:
14 वा एशियन मत्स्यपालन आणि मत्स्यव्यवसाय मंच (14AFAF) 12-14 फेब्रुवारी 2025 दरम्यान नवी दिल्ली येथे आयोजित केला जात आहे. हा एशियन मत्स्य समाजाचा त्रैवार्षिक कार्यक्रम आहे जो मत्स्यपालन आणि मत्स्यव्यवसायातील जागतिक सहकार्याला प्रोत्साहन देतो. भारत कोची नंतर 2007 मध्ये दुसऱ्यांदा याचे आयोजन करत आहे. हा मंच शाश्वत मत्स्यपालन आणि मत्स्यव्यवसायातील भारताच्या भूमिकेवर प्रकाश टाकतो. एकूण मासे आणि मत्स्यव्यवसाय उत्पादनात भारत जागतिक स्तरावर 2 व्या क्रमांकावर आहे. या मंचाची थीम आहे “ग्रीनिंग द ब्लू ग्रोथ इन एशिया-पॅसिफिक.”

Notes:
नवीन अभ्यासानुसार गेल्या 40 वर्षांत फॉस्फरस पातळी कमी झाल्यानंतरही हवामान बदलामुळे थेम्स नदीत शैवालांची वाढ होत आहे. थेम्स ही दक्षिण इंग्लंडमधील 346 किमी लांबीची नदी असून इंग्लंडमधील सर्वात लांब आणि यूकेमधील दुसऱ्या क्रमांकाची लांब नदी आहे. ती ग्लॉस्टरशायरमधील थेम्स हेड येथून सुरू होते आणि थेम्स इस्च्युरीमार्फत उत्तर समुद्रात मिळते. या नदीचे जलवाहन क्षेत्र 16,130 चौ.किमी असून लंडन, ऑक्सफर्ड आणि विंडसर यांसारख्या शहरांमधून प्रवाहित होते. लंडनच्या दोन-तृतीयांश पेयजलाचा पुरवठा ही नदी करते आणि ती महत्त्वाचा व्यापारी मार्ग राहिली आहे. थेम्स नदीवर ग्रेटर लंडनमध्ये 16 पूल आहेत, ज्यात गोल्डन जुबिली आणि मिलेनियम ब्रिज यांचा समावेश होतो.

Notes:
इस्रायल-हमास संघर्ष तीव्र झाला असून अमेरिका, इजिप्त आणि कतारच्या मध्यस्थीने नाजूक युद्धविराम झाला आहे. या संघर्षातील महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे इस्रायलने गाझाच्या इजिप्त सीमेलगत असलेल्या रणनीतिक फिलाडेल्फी कॉरिडॉरमधून माघार घेणे. हा कॉरिडॉर 14 किमी लांब आणि 100 मीटर रुंद पट्टा असून यात राफाह आणि केरम शालोम क्रॉसिंगचा समावेश आहे. 1979 च्या कॅम्प डेव्हिड करारानुसार हा भाग निषस्त्रीकरण क्षेत्र म्हणून घोषित करण्यात आला होता. इस्रायलने 2005 मध्ये गाझामधून माघार घेतल्यानंतर इजिप्त आणि पॅलेस्टिनी प्राधिकरणाने त्याचे नियंत्रण घेतले, मात्र 2007 मध्ये हमासने तो ताब्यात घेतला.

Notes:
सायक्लोन गारांसने 155 किमी प्रतितास (96 मैल प्रतितास) वेगाने ला रेयूनियन या फ्रेंच विदेशी प्रदेशाला तडाखा दिला. यामुळे छतांचे नुकसान झाले आणि वीजपुरवठा खंडित झाला. वादळ बेटाच्या उत्तर भागातून दक्षिणेकडे सरकले. सायक्लोनचा इशारा जांभळ्याहून कमी करून लाल करण्यात आला आणि घरातच राहण्याचे आदेश कायम ठेवण्यात आले.

Notes:
अमेरिकन हवाई दल आपल्या F-16 लढाऊ विमानांवर हरपून अँटी-शिप क्षेपणास्त्र तैनात करण्याचा विचार करत आहे. हे नौदल युद्धनीतीतील मोठे बदल दर्शवते. हरपून (RGM-84/UGM-84/AGM-84) हे बोईंगने अमेरिकन नौदलासाठी विकसित केलेले सबसोनिक अँटी-शिप क्रूझ क्षेपणास्त्र आहे. 1977 मध्ये सादर करण्यात आलेले हे क्षेपणास्त्र भारतासह 30 हून अधिक देशांकडे आहे. याची मारक क्षमता 90 ते 240 किमी असून हे जहाजे, पाणबुडी, किनारी तळ आणि विमानांवरून डागता येते.

Notes:
ऑस्ट्रेलियातील शास्त्रज्ञांनी उत्तर-पश्चिम ऑस्ट्रेलियात जगातील सर्वात प्राचीन उल्कापात क्रेटर शोधले आहे. हे क्रेटर सुमारे 3.47 अब्ज वर्षे जुने असल्याचे मानले जाते. नॉर्थ पोल क्रेटर हे यापूर्वी ज्ञात असलेल्या कोणत्याही उल्कापात स्थळापेक्षा 1 अब्ज वर्षांनी जुने आहे. सुमारे 36,000 किमी प्रतितास वेगाने पृथ्वीवर आदळलेल्या उल्केमुळे हे 100 किमी रुंद क्रेटर तयार झाले असावे. या टक्करमुळे मलबा थेट दक्षिण आफ्रिकेपर्यंत पोहोचला असण्याची शक्यता आहे. या शोधामुळे पृथ्वीच्या सुरुवातीच्या इतिहासाविषयीच्या पूर्वीच्या समजुतींना आव्हान मिळाले असून अशा घटनांनी जीवनाच्या उत्पत्तीमध्ये योगदान दिले असावे, असा अंदाज व्यक्त केला जात आहे.

Notes:
उत्तर प्रदेशने लसीकरण कार्यक्रम सुधारण्यासाठी ‘रॅपिड इम्युनायझेशन स्किल एन्हान्समेंट’ (RISE) ॲप सुरू केले आहे. हे ॲप परिचारिका, ANM आणि आरोग्य कर्मचाऱ्यांसाठी तयार करण्यात आले असून लसीकरणाच्या नोंदी, प्रशिक्षण आणि सुरक्षितता व्यवस्थापन सुधारण्यास मदत करते. लसीकरण वेळापत्रक, कोल्ड चेन व्यवस्थापन आणि प्रतिकूल परिणामांचे निरीक्षण याबाबत हे ॲप रिअल-टाइम अपडेट्स देते. पारंपरिक प्रशिक्षण पद्धतीऐवजी डिजिटल प्रशिक्षणामुळे कार्यक्षमता आणि पोहोच सुधारते. सुरुवातीला 181 जिल्ह्यांमध्ये प्रायोगिक तत्त्वावर लागू केल्यानंतर आता ते संपूर्ण राज्यात 75 जिल्ह्यांमध्ये विस्तारले आहे. यामुळे 52,175 लसीकरण कर्मचाऱ्यांना लाभ होईल आणि लसीकरण कव्हरेज तसेच रिअल-टाइम शिक्षण सुधारेल. हे ॲप मार्गदर्शक तत्त्वे आणि तंत्रज्ञानावरील अपडेट्स जलद उपलब्ध करून देत असल्यामुळे प्रशिक्षणात होणारा विलंब टाळता येतो.